Page:Progreso - 3a yaro.pdf/374

From Wikisource
Jump to navigation Jump to search
This page has been proofread.
344
PROGRESO

quante plu, facar du inversa derivi pri la sama ideo ! Kad des-an-purigar ne equivalas simple a purigar, des-an-varmigar a varmigar ? Ni zorgez pri la max multi, e ne kargez nia linguo per neutila subtilaji[1].

Sama temo.

So Hugues opinionas, ke des‑ signifikas nur : facar ago inversa di ula ago facita ante. Tale on povus des-amar ulu nur pos amir lu, desaprobar ulu nur pos aprobir lu, e c. — Ico semblas a ni neutila restrikto : e la pruvo esas, ke ol rezidas en la senco ipsa di la radiko. Certe, on povas desabonar su nur se on ante abonis su. Sed on povas malamar sen amir, malaprobar sen aprobir, malkonsilar sen konsilir, e c. E same, on desinfektas kozi, loki, qui (forsan) ne esis ante infektata. L’ideo esencala esas : facar la kontrala ago, irge kad on facis o ne facis ante l’ago expresata da la radiko. Tote inverse, on povas unesme malaprobar, malamar, e pose aprobar, amar. On rimarkez bone, ke l’inversa ago ne esas la kontrala ago : se on aprobis ulo, e se on retraktas sua aprobo, on ne desaprobas, on simple cesas aprobar, on revenas a la neutra stando di ne-aprobo. Cesar amar (« des-amar » kun la propozita senco) ne esas malamar, e c.

Non‑, No‑, Ne‑, Mal‑, Des‑.

Pri la propozo uzar non‑ qua kontrala prefixo, me deziras memorigar, ke Neutral, ye tempo di olsa unesma aparo, havis du prefixi : ne‑ por negado, e no‑ por kontrajo. Ta uzo esis tante konfuzi­ganta, ke Si Couturat e Leau atencigis pri sa difekti en Histoire de la L. U. Me ipsa nultempe povis memorar « qua esis qua » (lia individueso). Pro to, la Neutralisti balde changis la propozo, e rekomendis exemple des‑. To devas esar leciono por ni.

Altra e plu grava argumento, tamen, esas la fakto, ke non vivas quale prefixo en E., e ke hike ol havas la senco di ne‑ (simpla nego) : ex. non-curling, non-flam, non-filter, non-conductor, nonentity (ento tante ne-importanta, ke esas quale se ol ne existus : ne-ento), non-conformist, non-catholic, non-socialist, non­political, non­religious e c., e c. La unesma vorti, quin me citis, esis inventata tote recente e do pruvas la vivo di ta prefixo. Kande jurnalisto angla, od altra persono, bezonas nuva vorto qua esas simpla nego di altra, lu nur prefixigas non‑, se la radiko esas substan­tival od adjektival. Se ol esas verbal, un‑ esas generale uzata.

En jurnal-telegrami, en qui on obligesas sparar multa vorti, me lektas omna-die frazi quale : « swelling unsubsided, Kaiser unfee-

  1. On memoras, ke la prezidanto di la Lingva Komitato misduktesis da la simpla mal‑, e skribis : ne maltimi vice ne timi o maltimi. To esas pruvo, ke ta prefixi di kontreso esas generale jenanta e konfuzi­ganta.